Spędzamy w sieci coraz więcej czasu - nie tylko szukamy potrzebnych do pracy i nauki materiałów czy robimy zakupy. Przede wszystkim do Internetu przenieśliśmy nasze życie towarzyskie i interakcje, a na forach, grupach czy w komentarzach dzielimy się swoimi przemyśleniami oraz wyrażamy opinie. Umieszczamy w sieci mnóstwo informacji o sobie i swoim życiu. Musimy jednak liczyć się z tym, że będziemy oceniani - nie zawsze pozytywnie. Zjawisko, jakim jest hejt w Internecie dotyka nie tylko celebrytów. Narażeni są na niego także zwykli użytkownicy. Czym w ogóle jest hejt? Jak z nim walczyć i wygrać? Poruszamy ten temat w dzisiejszym artykule, ponieważ uważamy, że jest bardzo istotny i należy stale przypominać o zagrożeniach związanych z hejtem.
Hejt - mowa nienawiści w sieci
Hejt to określenie, które pochodzi z języka angielskiego, w którym oznacza po prostu nienawiść. Nienawiść ta przejawia się pod postacią agresywnych, obraźliwych, prowokacyjnych komentarzy, grafik, memów czy filmików zamieszczanych w Internecie. Na miano hejtera zasługuje każdy, kto uskutecznia mowę nienawiści, dąży do wywołania kłótni, obraża i celowo obniża samoocenę innych użytkowników np. platform społecznościowych.
Jeszcze kilka lat temu hejt był zjawiskiem z marginesu. Niestety, dziś trudno przebrnąć przez dzień, nie będąc świadkiem nienawiści w Internecie. Hejtowani są celebryci i osoby aktywne w mediach społecznościowych - za to jak wyglądają, za to, co powiedzieli lub to, co przemilczeli. Na negatywne komentarze narażone są także całe grupy społeczne (np. bezrobotni, nauczyciele), a także mniejszości religijne, seksualne, narodowe czy etniczne. Choć przykro to przyznać, na porządku dziennym są w sieci także wpisy nawołujące do dyskryminacji płciowej.
Hejt w Internecie jest niebezpieczny niezależnie od tego, kogo dotyka. Jest jednak jeszcze jedna grupa szczególnie narażona na jego konsekwencje. Mowa o dzieciach i młodzieży. Padają one ofiarą hejtu, ale nie wiedzą, jak reagować. W roku 2017, czyli już kilka dobrych lat temu, udostępniono zatrważający raport o znamiennym tytule "Wilki i owce w Internecie". Wynika z niego, że aż 43% osób między 12 a 24 rokiem życia doświadczyło hejtu na własnej skórze, a 20% badanych przyznało, że szerzy mowę nienawiści w sieci. Oczywiście, prześladowanie i dręczenie nie jest niczym nowym wśród młodzieży. Jednak za sprawą Internetu zjawisko to stało się jeszcze bardziej powszechne niż dotychczas, a bariera między hejterem a ofiarą w postaci monitora, sprawia, że prześladowcy czują się bezkarni.
Hejt w Internecie - przyczyny i konsekwencje
Przyczyn hejtu może być wiele, psychologowie wskazują jednak najczęściej na:
- poczucie siły, które wynika z bycia (pozornie) anonimowym w sieci
- niezadowolenie ze swojej sytuacji życiowej, chęć wyładowania frustracji - odreagowania na innych
- zazdrość - częsta przyczyna w przypadku hejtu wobec osób znanych, które odniosły sukces
- skrajnie radykalne poglądy polityczne
- uprzedzenia i stereotypy wobec pewnych grup społecznych
- przynależność do grupy, która szerzy mowę nienawiści, może sprawić, że nawet osoba, którą w innych okolicznościach nazwalibyśmy dobrą, empatyczną, dołącza do fali hejtu
- niczym nieuzasadniona chęć obrażania innych
Nadal prowadzone są badania, podczas których specjaliści próbują lepiej zrozumieć mechanizm hejtu w Internecie. Jedno jest pewne - wyniki takich badań nie napawają nas optymizmem.
Poznaliście już najpowszechniejsze przyczyny hejtu. Czas przejść do bardzo trudnego tematu, jakim są jego konsekwencje. Dlaczego jest to trudny temat? Ponieważ nie brakuje przypadków, w których mowa nienawiści doprowadziła do tragicznych konsekwencji. Ofiary hejtu zmagają się z niskim poczuciem własnej wartości, co bardzo często doprowadza do depresji, a w skrajnych sytuacjach nawet do prób samobójczych i śmierci. Problem ten dotyczy przede wszystkim nastolatków. Osoby hejtowane zazwyczaj nie zgłaszają się po pomoc, a czasem nawet nie "przyznają się" rodzinie i bliskim, że padły ofiarą mowy nienawiści.
Co grozi za szerzenie nienawiści w Internecie?
Choć zapisów o hejcie próżno szukać w przepisach, nie oznacza to, że nie grozi za niego żadna odpowiedzialność karna. W definicji hejtu mieści się między innymi zniesławienie i zniewaga. Za to z kolei grozi kara grzywny, a nawet wyrok ograniczenia lub pozbawienia wolności do roku. Również nawoływanie do dyskryminacji karane jest grzywną, ograniczeniem lub pozbawieniem wolności (tym razem do dwóch lat). Ofiary hejtu z własnej inicjatywy coraz częściej wnoszą także pozwy do sądów o naruszenie dóbr osobistych, a kary pieniężne, które się orzeka, są wysokie. Hejterzy muszą mieć świadomość tego, że nie są wcale anonimowi i bezkarni, a ich działania mają realne konsekwencje. Należy jednak pamiętać, że nie każda krytyka jest przejawem mowy nienawiści.
Trudna walka z hejterami
Wiecie już, czym jest hejt, jakie są jego przyczyny oraz konsekwencje. Czas dowiedzieć się, jak na niego reagować i jak go zatrzymać. Przede wszystkim nie można (wirtualnie) przechodzić obok niego obojętnie. Jeżeli jesteście świadkiem tego, że na grupie, forum, jakimkolwiek serwisie stosuje się mowę nienawiści, należy zgłosić ten fakt administratorowi. Jego obowiązkiem jest zareagowanie na zgłoszenie. Gdy sami padacie ofiarą hejtu, pamiętajcie, aby zrobić zrzut obraźliwego wpisu. W ten sposób będziecie mieli dowód na jego umieszczenie przez hejtera w sytuacji, gdy usunie on komentarz z serwisu. Taki dowód jest konieczny, jeżeli zdecydujecie się na zgłoszenie sprawy do sądu.
O czym jeszcze pamiętać, gdy hejt dotknie nas bezpośrednio? Nie zawsze przecież decydujemy się, aby wstąpić na drogę sądową. Czasem najlepiej jest zdystansować się i odpuścić dyskusję, jeżeli widzimy, że nie ma ona sensu. Wiemy, że jest to trudne, szczególnie w sytuacji, gdy niesłusznie zostaliśmy zaatakowani i skrzywdzeni. Jednak tego właśnie chcą hejterzy - poczucia wpływu na czyjeś życie. Zignorowanie zaczepek wymaga dużej siły charakteru, ale zazwyczaj w tym momencie hejterzy odpuszczają.
Co jeszcze można zrobić, żeby walczyć z hejtem? Przede wszystkim należy edukować - już nawet najmłodszych użytkowników sieci - czym jest mowa nienawiści, do czego może doprowadzić i jak się przed nią bronić. Jednak czy to hejt, czy przejawy nienawiści "w realu" nie znikną, dopóki, dopóty nie nauczymy się empatii i szacunku do siebie nawzajem.
